Pangeran Husin bergelar Pangeran Mangkoe Boemi Nata atau Pangeran Mangkoe Boemi atau Pangerang Mangkoe Boemie atau Pangeran Mangkubumi Nata Kasuma (bin Sultan Sulaiman) adalah mangkubumi Kesultanan Banjar yang dilantik oleh pemerintah kolonial Hindia Belanda. Ia adalah adik Pangeran Sultan Adam yang telah ditetapkan sebagai pengganti Sultan Sulaiman.
| Padoeka Pangeran Mangkoe Boemi Pangeran Husin Mangku Bumi Nata | |
|---|---|
| Berkuasa | 1823-1842 |
| Penobatan | 1823 |
| Kelahiran | Goesti Koesin(Pangeran Husin) Martapura (Banjar) |
| Kematian | 1842 Martapura (Banjar) |
| Wangsa | Dinasti Tutus Anum |
| Ayah | Sultan Sulaiman Saidullah |
| Ibu | Nyai Ratna |
| Permaisuri | 1. Nyai Intan, anak Alooh Oengka binti Kiai Adipati Singasari 2. Nyai Sepuh |
| Anak | 1. ♂ Pangeran Kasoema Ningrat - anak Nyai Udningasih 2. ♂ Pangeran Tjitra Kasoema/Pangeran Citra Kasoema - anak Nyai Udningasih |
| Agama | Islam Sunni |
Pangeran Mangkubumi Nata Kasuma merupakan anak laki-laki yang kedua Sultan Sulaiman. Ia menjabat mangkubumi mendampingi ayahandanya Sultan Sultan Sulaiman
Sedangkan anak laki-laki tertua Sultan Sulaiman yaitu Pangeran Adam menjadi Sultan Muda (Pangeran Ratu). Sebenarnya anak pertama Sultan Sulaiman merupakan seorang perempuan yakni Ratu Umi yang dilahirkan oleh Nyai Siti Gading. Sultan Adam merupakan anak kedua Sultan Sulaiman yang dilahirkan oleh Nyai Ratu Intan Sari.
Menurut tradisi kesultanan Banjar yang berlaku pada saat itu, di antara putera-putera dari seorang Sultan yang sedang berkuasa, maka anak laki-laki tertua dari permaisuri akan dilantik sebagai Sultan Muda dan putera kedua dari permaisuri akan dilantik sebagai Raden Dipati atau Pangeran Dipati atau Pangeran Dipati Anom yaitu calon mangkubumi untuk menggantikan mangkubumi atau Pangeran Mangkubumi sebelumnya yang meninggal dunia.
Semenjak dibuatnya perjanjian 4 Mei 1826, pihak kolonial Hindia Belanda dapat mencampuri pengaturan permasalahan mengenai pengangkatan Pangeran Mangkubumi atau Sultan Muda, yang mengakibatkan rusaknya adat istiadat kerajaan dalam bidang ini.
Sebelum menjabat mangkubumi namanya adalah Pangeran Husin. Ia wafat tahun 1842. Ia mengantikan mangkubumi sebelumnya Ratu Anom Ismail yang dihukum bunuh karena didakwa akan melakukan kudeta terhadap Sultan Sulaiman . Pangeran Mangkoe Boemi Nata merupakan kakek Pangeran Hidayatullah II, sebab ibundanya yang bernama Ratu Siti merupakan puteri dari Pangeran Mangkoe Boemi Nata .
Surat-surat kepada Gubernur Jenderal Willem Arnold Alting Sunting
- AN. 55, Arkib Negara, Jakarta.
Pangeran Mangkubumi, Banjarmasin → Gur. Jen., 1 Safar 1239 (7 Oktober 1823). Isi: Pernyataan bahwa Mangkubumi bersedia diangkat sebagai kepala pemerintah Banjar dan telah bersumpah sesuai dengan perjajian antara Kompeni dan negeri Banjar.
Silsilah Ratu Biduri anak Ratu Siti Jalur Silsilah Kesultanan Banjar ♀ Syarifah Intan anak ♀ Ratoe Sjerief Aboe Bakar(RATU SYARIF ABU BAKAR Putri Juriat ♂ Pangeran Sjerief Oemar (PANGERAN SYARIF UMAR)== Bagan Silsilah ♀ Syarifah Intan anak ♀ Ratoe Sjerief Aboe Bakar(RATU SYARIF ABU BAKAR Putri Juriat ♂ Pangeran Sjerief Oemar (PANGERAN SYARIF UMAR)==
| Pangeran Said Zein(Sayyid Zein) |
| ♂ Pangeran Sjerief Oemar (PANGERAN SYARIF UMAR) |
| ♀ Ratu Maimunah(anak Putri Lawiyah)binti Pangeran Mangkubumi Nata 1761-1801 Sunan Nata Alam |
| ♂ Pangeran Sjerief Aboe Bakar(PANGERAN SYARIF ABU BAKAR) |
| sultan muda Abdur Rahman dari Banjar |
| ♀ Ratu Biduri binti |
| Ratu Siti Binti Pangeran Husin Pangeran Mangkoe Boemi Nata |
| ♀ Syarifah Intan |
| SULTAN MUDA BANJAR ♂ Pangeran Ratu Pangeran Sultan Muda Abdur Rahman dari Banjar |
| MANGKUBUMI BANJAR ♂ Pangeran Wira Kasoema |
| ♀ Nyai Halimah Putri juriat Syaikh Muhammad Arsyad al-Banjari |
| ♀ Ratoe Sjerief Aboe Bakar(RATU SYARIF ABU BAKAR) |
| SULTAN BANJAR ♂ Gusti Inu Kartapati Panembahan Amiruddin Khalifatul Mukminin Pangeran Antasari |
| ♀ Ratu Hasiah |
| ♀ Ratoe Idjah(anak Njahi Salamah) binti Sultan Sulaiman dari Banjar |
Pangeran Mangkoe Boemi Nata memperisteri sepupunya Nyai Intan, adik Adipati Danu Raja (anak Alooh Oengka binti Kiai Adipati Singasari) yang melahirkan Ratu Siti (ibu Pangeran Hidayatullah)
Tanah Badatu/Tanah Pelungguh Penghasilan dari banua-banua dibagi-bagikan kepada anak-anak, cucu dan saudara Sultan Adam serta para pejabat birokrasi kerajaan, misalnya sebagai berikut:
Tabel Distribusi hasil pungutan tanah apanase dan tambang intan pada Masa Sultan Adam
| Nomor | Nama | Hubungan dengan P. Mangkubumi Nata | Keterangan |
| 1 | Pangeran Kasoema Ningrat | putera P. Mangkubumi | Tambang intan di Tampang |
| 2 | Pangeran Tirta Kasoema | putera P. Mangkubumi | Tambang intan di Nangka |
| 3 | Raden Ardi Kasoema | putera P. Mangkubumi | Tambang intan di Rantau Bujur |
| 4 | Raden Djainal | putera P. Mangkubumi | Tambang intan di Tampunang |
| 5 | Raden Daud | putera P. Mangkubumi | Tambang intan di Alas |
| 6 | Pangeran Moeksin | putera P. Mangkubumi | Tambang intan di Parupuk |
| 7 | P Suria Wangsa bin P. Aria Wangsa | cucu P. Mangkubumi | Tambang intan di Bungkuk dekat Tanah Basung (Martapura) |
Kekerabatan dengan Adipati Banua Lima Kekerabatan Pangeran Mangkoe Boemi Nata dengan Adipati Banua Lima.
PUTRI ADIPATI BANUA LIMA
| PERMAISURI SULTAN BANJAR
MANGKUBUMI BANJAR
PERMAISURI RAJA PULAU LAUT
|
Bagan Silsilah Sunting
| Jalur silsilah Pangeran Mangkoe Boemi Nata | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
}} }}
|
Surat yang pernah dikirim Pangeran Mangkubumi kepada Gubernur Jenderal Hindia Belanda Sunting
- AN. 55, Arkib Negara, Jakarta.
Pangeran Mangkubumi, Banjarmasin → Gur. Jen., 1 Safar 1239 (7 Oktober 1823). Isi: Pernyataan bahwa Mangkubumi bersedia diangkat sebagai kepala pemerintah Banjar dan telah bersumpah sesuai dengan perjanjian antara Kompeni dan negeri Banjar.
| Didahului oleh: Pangeran Perabu Anum | Mangkubumi 1823-1843 | Diteruskan oleh: Ratoe Anom Mangkoeboemi Kentjana |
Catatan kaki Sunting
- ^ (Indonesia)Saleh, Mohamad Idwar (1986). Tutur Candi, sebuah karya sastra sejarah Banjarmasin. Departemen Pendidikan dan Kebudayaan, Proyek Penerbitan Buku Sastra Indonesia dan Daerah. hlm. 157. Kesalahan pengutipan: Tanda
<ref>tidak sah; nama "tutur candi" didefinisikan berulang dengan isi berbeda - ^ http://silsilahkayutangi.blogspot.com/p/silsilah-kiai-adipati-singasari-raja.html
- (Belanda) J. M. C. E. Le Rutte (1863). Episode uit den Banjermasingschen oorlog (edisi ke-2). A.W. Sythoff. hlm. 11.
- ^ Koninklijk Bataviaasch Genootschap van Kunsten en Wetenschappen (Batavia), Koninklijk Bataviaasch Genootschap van Kunsten en Wetenschappen (Batavia) (1860). Tijdschrift van het Bataviaasch Genootschap (dalam bahasa Belanda). 9. Lange. hlm. 126. Kesalahan pengutipan: Tanda
<ref>tidak sah; nama "Tijdschrift 9" didefinisikan berulang dengan isi berbeda - Verzameling der merkwaardigste vonnissen gewezen door de Krijgsraden te velde in de Zuid- en Ooster-afdeeling van Borneo gedurende de jaren 1859-1864: bijdrage tot de geschiedenis van den opstand in het Rijk van Bandjermasin (dalam bahasa Belanda). Ter Landsdrukkerij. 1865. hlm. 13.
- van Rees, Willem Adriaan (1865). De bandjermasinsche krijg van 1859-1863 (dalam bahasa Belanda). 1. D. A. Thieme. hlm. 75.
- ^ van Rees, Willem Adriaan (1865). De bandjermasinsche krijg van 1859-1863 (dalam bahasa Belanda). 2. D. A. Thieme. hlm. 11.
- Ratoe Asia - menikah dengan Pangeran Soeria Mataram, putra Sulthan Adam (Ratoe Asia - gehuwd met Pangeran Soeria Mataram, zoon van Sulthan Adam).
- Ratoe Maimoena - ibu rumah tangga yang terpisah dari Pangeran Said Zein, sekarang (tahun 1860) di Batavia, memiliki tiga anak perempuan, salah satunya sudah menikah dengan Pangeran Aria Kasuma, saudara dari Sulthan Moeda Tamdjid lllah; itu 2 lainnya dikelola oleh Ratoe Kramat (Ratoe Maimoena - gesepareerde huisvrouw van Pangeran Said Zein, thans te Batavia, heeft drie dochters, waarvan 1 gehuwd met Pangeran Aria Kasoema, broeder van Sulthan Moeda Tamdjid lllah; de 2 anderen worden onderhouden door Ratoe Kramat).
- Rees, Willem Adriaan van (1865). De bandjermasinsche krijg van 1859-1863 (dalam bahasa Belanda). 2. D. A. Thieme. hlm. 236.
- Rees, Willem Adriaan (1865). De bandjermasinsche krijg van 1859-1863 (dalam bahasa Belanda). D. A. Thieme. hlm. 12.
- van Eysinga, Philippus Pieter Roorda (1841). Handboek der land- en volkenkunde, geschiedtaal-, aardrijks- en staatkunde von Nederlandsch Indie (dalam bahasa Belanda). 3. Van Bakkenes. hlm. 175.
- van Ejsinga, Philippus Pieter Roorda (1843). Indie: ter bevordering der kennis van Nederlands oostersche bezittingen. III. Boek Java : aardrijkskunde, staatkunde, krijgswezen, oudheidkunde, godsdiensten, kronijken, geschiedenis (dalam bahasa Belanda). 1. Gebroeders Nys. hlm. 175.
- Landsdrukkerij (Batavia), Landsdrukkerij (Batavia) (1832). Almanak van Nederlandsch-Indië voor het jaar (dalam bahasa Belanda). 8. Lands Drukkery. hlm. 68.
- Landsdrukkerij, Landsdrukkerij (Batavia) (1843). Almanak van Nederlandsch-Indië voor het jaar (dalam bahasa Belanda). 16. Batavia: Lands Drukkery. hlm. 72.
- Surat Beriluminasi Raja Nusantara; Mu'jizah, Iluminasi dalam Surat Melayu Abad ke-18 dan ke-19, forthcoming
- (Indonesia)Kiai Bondan, Amir Hasan (1953). Suluh Sedjarah Kalimantan. Bandjarmasin: Fadjar.
- . Arsip Nasional Republik Indonesia. Diarsipkan dari versi asli tanggal 2018-06-20. Diakses tanggal 2018-09-16.
- Annabel Teh Gallop (2002). "Malay Seal Inscriptions: A Study in Islamic Epigraphy from Southeast Asia" (dalam bahasa Inggris). 3. University of London: 447.
- Bijdragen tot de taal-, land- en volkenkunde van. 1938. hlm. 170.
- Gordon, Bruce R. (2018-01-11). "Southeast Asia: the Islands". CoreComm Internet - Start. dari versi asli tanggal 2018-01-11. Diakses tanggal 2018-09-16.
- ^ "Rulers in Asia (1683 – 1811): attachment to the Database of Diplomatic letters" (PDF). Arsip Nasional Republik Indonesia. hlm. 48. Diakses tanggal 2018-09-16.
- ^ Willem Adriaan Rees (1867). De bandjermasinsche krijg van 1859-1863: nader toegelicht (dalam bahasa Belanda). Dutch East Indies: D.A. Thieme. hlm. 22.
- Lembaga Kebudajaan Indonesia, Koninklijk Bataviaasch Genootschap van Kunsten en Wetenschappen (1860). Tijdschrift van het Bataviaasch Genootschap (dalam bahasa Belanda). 9. Batavia: Lange & Company. hlm. 126.
- https://sultansinindonesieblog.wordpress.com/kalimantan-4/martapura-banjar/
- Surat Beriluminasi Raja Nusantara; Mu'jizah, Iluminasi dalam Surat Melayu Abad ke-18 dan ke-19, forthcoming